Theo kinh điển Đại thừa, khi Đức Phật thuyết pháp cho các Bồ Tát và Tỳ Kheo, thường có Thiên Long Bát Bộ tham dự và nghe pháp. Trong phẩm Đề Bà Đạt Đa của Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, có viết: “Lúc đó, ở thế giới Ta Bà, các Bồ Tát, Thanh Văn, Thiên Long Bát Bộ, người và phi nhân, đều nhìn thấy Long Nữ thành Phật, đồng thời giảng pháp cho trời người tham dự, lòng rất hoan hỷ, đều kính lễ từ xa.”

Do Thiên Long Bát Bộ đã phát nguyện hộ trì Phật pháp, hoan hỷ phụng hành, nên khi Đức Phật thuyết pháp, thường có Thiên Long Bát Bộ hộ pháp theo. Như trong Kinh Đại Thừa Bản Sinh Tâm Địa Quán có ghi: “Lúc đó, Pháp Vương Tử Văn Thù Sư Lợi cùng vô lượng Đại Bồ Tát, các Bồ Tát mới phát tâm như Trí Quang Bồ Tát, các Đại Thanh Văn như A Nhiêu Kiều Trần Như, Thiên Long Bát Bộ, người và phi nhân, đều nhất tâm thọ trì lời Phật dạy, đều rất hoan hỷ, tin nhận và phụng hành.”

Thiên Long Bát Bộ gồm: Thiên, Long, A Tu La, Dạ Xoa, Ca Lâu La, Càn Thát Bà, Khẩn Na La và Ma Hô La Già. Trong thần thoại Bà La Môn giáo của Ấn Độ cũng có tám loại thần này, họ cũng là hộ pháp của Phật giáo. Trong tám vị hộ pháp thần này, Thiên và Long có phước báo lớn nhất, nên tám vị hộ pháp thần thường được gọi là “Thiên Long Bát Bộ”.

Chi tiết về Thiên Long Bát Bộ

Thiên:

Thiên là chỉ các vị thiên thần, có phước báo lớn, tuổi thọ dài và thân tướng trang nghiêm. Những hộ pháp quen thuộc nhất bao gồm Đại Phạm Thiên, Đế Thích Thiên và Tứ Đại Thiên Vương trong hai mươi vị thiên thần. Chúng sinh ở cõi trời được chia thành Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới, tức là ba cõi với hai mươi tám cõi trời. Những chúng sinh khi còn sống tu hành thiện nghiệp sẽ do nghiệp báo mà sinh lên cõi trời, hưởng thụ các niềm vui vượt trội hơn nhân gian.

Nhưng vị trí của các chúng sinh cõi trời cũng không phải là tối cao, vì chúng sinh trong lục đạo vẫn nằm trong vòng luân hồi. Mặc dù có phước báo lớn, nhưng khi tuổi thọ hết, họ không tránh khỏi cái chết, trước khi chết có năm dấu hiệu: y phục bẩn, hoa trên đầu héo úa, thân thể hôi hám, mồ hôi chảy ra dưới nách, và không còn vui với chỗ ngồi của mình, gọi là “ngũ suy tướng”.

A Tu La:

A Tu La do lòng sân hận mạnh mẽ, thích chiến đấu và dũng mãnh. Mặc dù phước báo tương tự cõi trời, nhưng không thuộc thiên bộ. A Tu La vốn là một ác thần cổ xưa của Ấn Độ, sau này trở thành hộ pháp của Phật giáo. Theo kinh điển, nam A Tu La rất xấu xí, trong khi nữ A Tu La lại rất xinh đẹp.

Vua A Tu La thường dẫn đầu quân đội chiến đấu với Đế Thích, ganh đua và tranh giành lẫn nhau, thường xảy ra ác chiến. Theo Kinh Đại Phương Đẳng Đại Tập, Đức Phật giao phó cho vua A Tu La rằng nếu có chúng sinh không tin Tam Bảo, với thần lực của vua A Tu La, có thể khiến chúng sinh tin tưởng. Và A Tu La cũng hứa sẽ hộ trì các Phật tử thọ trì Phật pháp.

Long Tộc:

Trong Phật giáo, Long tộc cao hơn hẳn các loài thần thú có hình dạng rắn. Theo nghiệp báo, có bốn loại sinh ra: thai sinh, noãn sinh, thấp sinh và hóa sinh. Rồng có thần lực lớn, có thể ẩn thân, biến lớn nhỏ, lên trời xuống đất, tuổi thọ có thể kéo dài một kiếp. Kinh Phân Biệt Nghiệp Báo ghi: “Tu hành đại bố thí, tính nóng nảy nhiều sân hận, không nhớ nghĩ đúng, sau này làm thân đại long.”

Thông thường, Long tộc từ nhỏ đã hướng Phật, là tín đồ và người bảo hộ trung thành của Phật giáo. Người Ấn Độ cổ và người Trung Quốc đều tôn kính rồng, coi rồng là tôn quý nhất trong các loài thủy tộc. Kinh điển Phật giáo ghi rằng trong các Long Vương, có một vị gọi là Sa Kết La Long Vương, con gái ông ta khi tám tuổi đến nghe pháp tại núi Linh Thứu nơi Thích Ca Mâu Ni Phật thuyết pháp, chuyển thân nam, hiện tướng Phật và thành Phật, được Thiên Long Bát Bộ chứng kiến

Ca Lâu La:

Ca Lâu La là Kim Sí Điểu, một loại thần điểu khổng lồ trong thần thoại Ấn Độ, trong Ấn Độ giáo là thú cưỡi của thần Vishnu, còn trong Phật giáo thì là một trong Thiên Long Bát Bộ. Theo kinh điển Phật giáo, cánh của Ca Lâu La được tạo thành từ các báu vật, nên gọi là Kim Sí Điểu. Khi cánh của nó mở ra thì rộng hàng chục dặm.

Kinh Trường A Hàm viết: “Kim Sí Điểu có bốn loại, một là trứng sinh; hai là thai sinh; ba là thấp sinh; bốn là hóa sinh. Tất cả đều tu đại bố thí, tâm cao ngạo, gây khổ đau cho chúng sinh, tâm sân hận nhiều, sinh vào loài chim này.” Ca Lâu La có tính kiêu ngạo lớn, không kém gì Long tộc, và nó chuyên ăn thịt rồng.

Dạ Xoa:

Dạ Xoa là loại quỷ sống trên đất hoặc trên không, có uy thế làm hại người hoặc bảo vệ chính pháp. Trong thần thoại Ấn Độ, Dạ Xoa là một loại tiểu thần nửa thần nửa quỷ, còn gọi là “Dược Xoa”, nghĩa là quỷ nhanh nhẹn, có thể ăn thịt, nhẹ nhàng và dũng cảm. Truyền thuyết cho rằng, Dạ Xoa và La Sát sinh ra từ lòng bàn chân của Phạm Thiên, nhưng thường đối địch lẫn nhau.

Theo Kinh Trường A Hàm, Dạ Xoa do Tỳ Sa Môn Thiên Vương thống lĩnh, bảo vệ các thiên cung của cõi trời Đao Lợi, nhận được nhiều niềm vui và có uy thế. Kinh Đại Trí Độ luận quyển 12 liệt kê có ba loại Dạ Xoa: Địa hành Dạ Xoa, Hư không Dạ Xoa và Cung điện phi hành Dạ Xoa.

Càn Thát Bà:

Càn Thát Bà có nghĩa là biến ảo khôn lường, do truyền thuyết rằng không ăn thịt và rượu, chỉ ăn hương thơm, nên gọi là Hương thần. Do ít sân hận, nhiều bố thí và thiện nghiệp, thích diễn tấu âm nhạc nên được quả báo này. Vì ăn hương thơm và có thể diễn tấu âm nhạc, cũng được gọi là “Hương âm tộc”.

Theo Kinh Đại Trí Độ luận quyển 10, vua Càn Thát Bà thường đến trước Phật, đàn hát tán dương Phật, ba ngàn thế giới đều chấn động. Trước triều đại nhà Đường, Càn Thát Bà thường xuất hiện với hình tượng nam giới, sau đó dần dần có hình tượng nữ giới.

Khẩn Na La:

Khẩn Na La còn gọi là Nhạc Thiên, nghĩa là thần ca hát, và cùng với Càn Thát Bà là nhạc thần của Đế Thích Thiên. Nhóm này có thân hình chim, đầu người hoặc thân người đầu ngựa, trên đầu có sừng, giống người nhưng không phải người, giống thiên nhưng không phải thiên, vì có sừng trên đầu nên gọi là “nhân phi nhân”. Ngoài ra, Khẩn Na La có nam và nữ, nữ tướng mạo đoan trang, giọng hát tuyệt vời. Càn Thát Bà và Khẩn Na La thường ở các pháp hội Phật giáo ca hát tán dương chư Phật, làm đẹp đạo tràng bằng âm nhạc, là tấm gương tốt nhất về việc sử dụng âm thanh để làm Phật sự.

Ma Hô La Già:

Ma Hô La Già là thần có hình dáng rắn trong truyền thuyết Phật giáo, thân người và đầu rắn. Kinh Duy Ma Cật lược sớ quyển 2 viết: “Ma Hô La Già là thần mãng xà, còn gọi là Địa Long, không có chân, di chuyển bằng bụng, là thần trong miếu thờ thế gian, nhận rượu thịt của người, đều vào bụng mãng xà. Hủy giới tà ác, nhiều sân ít bố thí, tham rượu thịt, giới luật lỏng lẻo nên đọa làm quỷ thần.”

Vốn là loài di chuyển bằng bụng, nhưng do duyên đặc biệt, có cơ hội tu tập từ bi, trí tuệ nên thoát khỏi số phận của loài súc sinh, phát nguyện dùng thần thông lực hộ trì Phật pháp.

Long Thiên hộ trì, người tu hành phải như thế nào mới được che chở thường xuyên?

Phật tử thường nói rằng, chúng ta thành tâm tu hành thì sẽ được Long Thiên bảo hộ. Cũng có nói rằng đạo tràng chánh tín luôn có hộ pháp Long Thiên bảo hộ. Dù chúng ta có niềm tin mạnh mẽ, tuyệt đối không nghi ngờ, nhưng rốt cuộc Long Thiên làm thế nào để bảo hộ chúng ta? Chúng ta có nên cầu mong không? Người tu hành như thế nào mới được bảo hộ?

Long Thiên còn được gọi là Các vị thần Long Thiên. Trong Phật giáo có ghi chép về Thiên Long bát bộ (Phạn ngữ: Aṣṭasenā), chỉ về đội ngũ hộ pháp của Phật giáo, trong đó Thiên và Long đứng đầu trong tám loại chúng sinh, bao gồm Thiên chúng, Long chúng, Dạ xoa, Kiện Đạt Bà, A tu la, Ca lâu la, Khẩn na la và Ma hầu la già. Trong tám bộ chúng, Thiên chúng và Long chúng đứng đầu, vì thế được gọi là “Thiên Long bát bộ”. Những loại chúng sinh “phi nhân” này đều quy ngưỡng trước uy đức của Phật, trở thành quyến thuộc của Phật, ở tại cõi Phật thọ dụng, hộ trì Phật và Phật pháp. Cái gọi là thọ dụng thổ, tức là cõi mà các Đức Phật hiện ra để làm duyên tăng thượng giúp các Bồ Tát dưới cõi đất thọ hưởng niềm vui đại pháp, tu hành thắng hạnh, dựa theo nghiệp lực của các Bồ Tát mà hiện ra cõi tịnh, cõi đó đồng cư với chúng sinh. (xem “Phật địa kinh luận”)

Từ đó có thể hiểu rằng, tám bộ chúng có chúng sinh đến từ Thiên giới, cũng có chúng sinh đến từ loại phi nhân khác. Điểm chung của họ là đã được cảm hóa bởi Phật pháp, thường xuyên có mặt tại các buổi thuyết pháp của Phật, nhiệt tâm hộ pháp. Vì Thiên chúng và Long chúng đứng đầu trong tám bộ, tự nhiên là những người tích cực hộ pháp. Người tu học Phật cũng sẽ được Thiên Long hộ pháp hộ vệ.

Nhân đây nói sơ lược về tám bộ chúng, giúp mọi người hiểu rõ hơn về nghiệp báo và nhân duyên của chúng sinh. Thiên chúng ( các vị Thiên ) Phạn ngữ âm dịch là Đề Bà, ý nghĩa là “Thiên”, chẳng hạn như Đại Phạm Thiên, Đế Thích Thiên, Vi Đà Thiên đều thuộc loại này. Thiên chúng (cũng gọi là Thiên nhân) có tuổi thọ lâu dài, nhưng cũng sẽ kết thúc, thể hiện sự vô thường mà Phật đã dạy. Thiên nhân sau khi chết, lại tiếp tục luân hồi, chuyển sinh thành người hoặc các chúng sinh khác.

Long chúng là ai? ( Các vị thần Long Thiên ) Kinh Phật nói có nhiều Long Vương, chuyên quản việc tạo mây và làm mưa. Trong các Long Vương, Sāgara Long (Hải Long) nổi tiếng nhất, con gái của ông từng hiện thân làm Long Nữ, sau này thành Phật.

Dạ Xoa là một loại chúng sinh đường quỷ, nhanh nhẹn và dũng cảm, có thái độ thân thiện với con người, được gọi là “người chân thành”. Hình dạng không nhất định, có lúc là thanh niên đẹp trai khỏe mạnh, có lúc là người lùn bụng phệ.

Kiện Đạt Bà nghĩa là thần hương, cũng là thần nhạc, là một trong những thần âm nhạc phục vụ Đế Thích Thiên, số lượng rất đông, lấy hương làm thức ăn, cơ thể cũng tỏa ra mùi thơm nồng nặc.

A Tu La tính tình kiêu căng, dễ nổi giận vô cớ. Họ được sinh ra dưới những điều kiện khác nhau. A Tu La sinh ra từ cõi Thiên là A Tu La hộ pháp thông nhân, còn các A Tu La khác chỉ là những chúng sinh có tâm tính hung ác mà thôi.

Ca Lâu La Hán dịch là Đại Bằng Kim Sí Điểu, khi mở cánh có sải cánh hơn ba trăm vạn dặm. Do nghiệp báo, lấy Naga Long làm thức ăn. Naga trong cơ thể có độc khí, kết quả là Ca Lâu La cũng tích tụ độc khí trong cơ thể, cuối cùng tự thiêu mà chết.

Khẩn Na La là một trong những thần âm nhạc của Đế Thích Thiên, Kiện Đạt Bà chuyên tấu nhạc tục, còn Khẩn Na La chuyên tấu nhạc pháp. Hình dạng là nửa người nửa ngựa, người ta nhìn thấy mà nghi ngờ, vì thế được dịch là “nghi nhân”, còn gọi là thiên kỹ.

Ma Hầu La Già là hóa thân của rắn lớn, thân người đầu rắn, còn được gọi là “địa long”.

Từ Phật pháp hiểu rằng, tất cả chúng sinh trong Thiên Long bát bộ đều không thoát khỏi nghiệp báo và nhân duyên pháp. Trong đó Thiên chúng và Long chúng có nhân duyên với con người, bắt nguồn từ cùng tu học Phật pháp, cùng do nghe pháp mà hoan hỷ. Nói rằng Long Thiên hộ hộ, nhân duyên chính là ở Phật pháp, không phải họ cố ý quan tâm đặc biệt đến con người. Sáu bộ chúng còn lại có lẽ đều có nhiệm vụ riêng (như là thiên kỹ), có lẽ bị trói buộc bởi nghiệp báo (như tích tụ độc khí), chúng ta khi đọc kinh điển chỉ thấy mô tả những điều này.

Tiếp theo nói sơ về cách mà người tu hành nhận được sự bảo vệ và che chở của Long Thiên. Trước hết từ một số việc mà chúng ta quan tâm. Tin rằng mọi người đều biết, pháp khí được gọi là “tai mắt của Long Thiên” hay “mắt tai của Long Thiên”. Chỉ cần gõ pháp khí, Long Thiên chúng hộ pháp nghe thấy, liền tụ tập và phản ứng. Tại sao? Vì phạn bái khóa tụng đối với Long Thiên hộ pháp là cơ hội nghe pháp và tu phúc tu tuệ. Làm Phật tử, học Phật và tu hành, không nên chỉ mong cầu Long Thiên bảo vệ và che chở; giống như cầm pháp khí và tụng niệm, phải mang trong lòng sự thành kính mới cảm ứng được Phật Bồ Tát. Hội tụ của Long Thiên là để nghe pháp hộ pháp, không phải để ban phúc cho ai đó. Tất cả nghi thức trong pháp hội đều nhằm tôn kính và cúng dường chư Phật Bồ Tát, giúp chúng ta tự xét lại và quán chiếu những lỗi lầm và nghiệp chướng trong quá khứ, thành tâm sám hối, nghe giáo pháp khai thị, nuôi dưỡng thiện căn và trưởng dưỡng bồ đề, siêu độ khổ đau, phổ độ chúng sinh, mục tiêu cùng Long Thiên chúng là đồng nhất. Nếu chúng ta thành tâm thực hiện, chúng ta cũng đang hộ pháp, sẽ nhận được sự bảo vệ và che trở của Long Thiên.

Kinh Phật dạy rằng, nhất tâm niệm Phật, trì tụng kinh chú cũng được Long Thiên hộ vệ, lý do tương tự, đều nhờ vào tâm thành kính. Ví dụ, trong “Thiên thủ thiên nhãn Quán Thế Âm Bồ Tát quảng đại viên mãn vô ngại đại bi tâm Đà La Ni kinh” ghi rằng lời của Quán Thế Âm Bồ Tát: “Thế Tôn, nếu người trời tụng trì Đại Bi Tâm Chú, sẽ được mười lăm loại thiện sinh”. Những ai đạt được mười lăm loại thiện sinh, thì sẽ được “Long, Thiên, thiện thần hằng thường ủng vệ”. Tụng trì chú này phải hết sức thành kính, nếu không sẽ không cảm ứng được. Kinh này nói rõ: “Người tụng trì Đại Bi thần chú, nếu trong đời hiện tại, tất cả những điều mong cầu mà không thành, thì không phải là Đại Bi Tâm Đà La Ni. Chỉ trừ khi không thiện, không thành kính”. Những câu này chỉ ra rằng, việc tụng trì Đại Bi thần chú mà mong cầu không thành, có hai nguyên nhân, một là làm ác nghiệp, hai là thiếu thành kính. Có thể thấy, chỉ có tâm thành kính mới khiến cho người trì chú đạt được thiện sinh, người đạt được thiện sinh sẽ được Long Thiên thiện thần hằng thường hộ vệ.

Bài viết này đưa ra điểm cuối cùng là: chỉ cần tâm từ bi, thì chính mình là Long Thiên của chính mình, cũng là Long Thiên của người khác. Đại đức nói thế nào? Ví dụ, năm 2012, Tinh Vân Đại Sư của Phật Quang Sơn viết câu đối chúc phúc mùa xuân là “Long Thiên hộ hộ”, nhằm khích lệ mọi người bảo vệ Phật pháp, hộ trì đạo tràng, ý nghĩa là mỗi người đều phải làm Long Thiên, không chỉ nghĩ đến việc bảo vệ chính mình, mà còn phải bảo vệ đạo tràng, gia đình và bạn bè, cho đến tất cả chúng sinh. “Bạn làm bao nhiêu việc thiện, sẽ có bao nhiêu Long Thiên hộ pháp theo bảo vệ và che trở, vì Long Thiên hộ pháp đến để hộ trì Phật pháp, nên chỉ cần một lòng tinh tấn tu hành Phật pháp, thiện tâm và Phật tâm tương ứng, thì có thể cảm được sự bảo vệ và hỗ trợ của Long Thiên hộ pháp. Vì thế, Long Thiên hộ hộ không phải chỉ là cầu mong một chiều từ trời cao; mà là hai chiều, chính mình hiểu được lòng từ bi, thì sẽ nhận được sự hộ hộ”. (Nhân Gian Phúc Báo “Long Thiên hộ hộ, từ bi hòa bình”, 2012/1/2) Điều này chính là như đã nói ở trên, người có tâm từ bi đều có thể làm “Long Thiên”, chúng ta không nên chỉ nghĩ đến việc hộ hộ chính mình, mà còn phải hóa thân thành Long Thiên để hộ hộ chúng sinh.